🌱 પ્રાકૃતિક ખેતીના મુખ્ય આધારસ્તંભો 🌱 Main Pillars of Natural Farming 🌱

પ્રાકૃતિક ખેતી એ દેશી ગાય આધારિત ખેતી છે. જેમાં દેશી ગાયનું ગૌમુત્ર અને છાણનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

પ્રાકૃતિક કૃષિના મુખ્ય પાંચ આધાર સ્તંભો છે.

૧. બીજામૃત [બીજ માવજત- સીડ ટ્રીટમેન્ટ/બીજ સંસ્કાર/બીજ અમૃત] : ફૂગનાશક તરીકે કામ કરે છે. છોડને પોષક તત્વો અને હોર્મોન્સ પુરા પાડે છે. ઉગાવો (જર્મીનેશન) સારો થાય છે. 

બીજા મૃત બનાવવાની રીત (૧૦૦ કિલોગ્રામ બિયારણ માટે):

૫ કિલો - દેશી ગાયનું તાજું છાણ+  ૫ લીટર- દેશી ગાયનું ગૌમૂત્ર + ૨૫૦ ગ્રામ- (કળી) ચૂનો + ૧ મુઠ્ઠી- જીવાણુ- સજીવ માટી (વડ,પીપળ,શેઢા શાળા) +૨૦ લીટર પાણી 

સાથે ભેળવીને ૨૪ કલાક બાદ બીજામૃત માટે ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. 

૨. જીવામૃત,ઘનજીવામૃત [જીવ અમૃત- જમીનની માવજત માટે- પોષક તત્વો માટે]: 

જીવામૃત/ઘનજીવામૃત જમીનમાં જીવાણુની સંખ્યામાં વધારો કરે છે. હ્યુમસનું નિર્માણ કરે છે. જમીનમાં કાર્બન તત્વમાં વધારો થાય છે. સુષુપ્ત અળસિયાને સક્રિય કરે છે. અલભ્ય પોષક તત્વોને લભ્ય બનાવે છે. પોષક તત્વો ઝડપી પહોંચાડે છે

જીવામૃત બનાવવાની રીત: 

૧૦ કિલો - દેશી ગાયનું તાજું છાણ+  ૧૦ લીટર- દેશી ગાયનું ગૌમૂત્ર + ૫૦૦ ગ્રામ (૧ મુઠ્ઠી) જીવાણુ-સજીવ માટી (વડ,પીપળ,શેઢા શાળા) + ૧-૨ કિ.ગ્રા. કઠોળનો લોટ + ૧-૨ કિગ્રા. દેશી ગોળ + ૨૦૦ લીટર પાણી 

સાથે  ડ્રમમા ભેળવીને છાંયડે ઢાંકીને મૂકવું. લાકડેથી ઘડિયાળની દિશામાં સવાર સાંજ બે મિનિટ હલાવવું ઉનાળામાં ૨-૩ દિવસમાં અને શિયાળામાં ૬-૭ દિવસમાં તૈયાર થઈ જાય છે. ઉનાળામાં ૭ દિવસ સુધી અને શિયાળામાં ૧૫ દિવસ સુધી ઉપયોગ કરી શકાય છે.

વાપરવાની પદ્ધતિ: 

એક એકર માટે ૨૦૦ લીટર જીવામૃત ગાળીને પિયત પાણી સાથે આપવાનું હોય છે. જીવામૃત સાથે ખાટી છાશ મિક્સ કરીને છોડ પર છાંટી પણ શકાય છે.

- અન્ય કોઈ બેક્ટેરિયા કે દ્રાવણ મિશ્ર કરવું જોઈએ નહીં. 

- પુનમના દિવસે ખાસ આપી શકાય. 

ઘન જીવામૃત:  ૧૦૦ કીગ્રા દેશી ગાયનું તાજુ છાણ  અથવા ૨૦૦ કિગ્રા સુકુ છાણ + {૫ લીટર ગૌમૂત્ર+ 

૧ કિલો કઠોળનો લોટ + ૧ કિલો ગોળ} અથવા ૨૦ લીટર જીવામૃત મિશ્રણ કરી ભૂકો કરી ખેતરના ચાસમાં આપવું.

૩. વાફસા (ભેજ/વરાપ- પાણી વ્યવસ્થાપન માટે)

જમીનની અંદર ૫૦% ભેજ અને ૫૦% હવાના મિશ્રણને વાફસા કહે છે. પાકની વિકાસ માટે પાણીની નહી પણ ભેજની જરૂર હોય છે.(ટપક પદ્ધતિ)

- પીયત જો થડથી થોડું દૂર આપવામાં આવે તો મૂળનો ઘેરાવો વધે છે અને ઉત્પાદન વધુ મળે છે. 

- ભારે જમીનમાં આંતરે પાટલે પિયત આપવું જોઈએ.

- પાણી અને ઓક્સિજનના સપ્રમાણ સંયોજનથી દ્રાવ્ય તત્વોને છોડ સરળતાથી લે છે અને છોડનો વિકાસ સારો થાય છે. હ્યુમસ નિર્માણ ઝડપી થાય છે.

૪. આચ્છાદન (મલ્ચીંગ- સૂક્ષ્મ વાતાવરણ)

જમીન પર આવરણ પાથરવું. 

(માટી આવરણ- મૃદાચ્છાદન | વનસ્પતિના અવશેષોનુ આવરણ- કાષ્ટાચ્છાદન | આંતર પાક -મિશ્ર પાકો - સજીવાચ્છાદન)

- જમીનમાં ભેજ જળવાઈ રહે છે, નિંદણ ઓછું ઉગે છે, આચ્છાદનના વિઘટનથી હ્યુમસનું નિર્માણ થાય છે, જમીનનો બાંધો જળવાઈ રહે છે, અળસીયાની કાર્યશીલતામા વધારો થાય છે.

૫. મિશ્ર પાક પદ્ધતિ ( સહજીવી પાક) : 

 આંતરપાક - એકદળી પાકો (ઘઉં બાજરી જુવાર) સાથે દ્વિદળી પાકો (કઠોળ પાકો)નું વાવેતર કરવું જોઈએ.

 - ખેતર ફરતે ગલગોટા જેવા પાકનું વાવેતર કરવાથી કૃમિ, ચુસીયા જીવાત અને ઇયળોથી પાકોને બચાવી શકાય છે.

🌱🌱🌱🌱🐞🌱🌱🌱🌱🐝🌱🌱🌱🌱

પ્રાકૃતિક કૃષિમાં પાક સંરક્ષણના ઉપાયો:

જીવાત નિયંત્રણ : નિમાસ્ત્ર,  બ્રહ્માસ્ત્ર, અગ્નિઅસ્ત્ર

જીવાત અને ફૂગ નિયંત્રણ :  દશપર્ણી અર્ક 

ફૂગનાશક: બીજામૃત, ખાટી છાશ

નિમાસ્ત્ર: (લીમડો: ચુસીયા જીવાત અને નાની ઇયળો માટે)

- ૨૦૦ લીટર પાણી + ૨ કિલો દેશી ગાયનું છાણ + ૧૦ લીટર દેશી ગાયનું ગૌમુત્ર + ૧૦ કિલો કડવા લીમડાના પાંદડા અથવા ૨૦ કિલો લીંબોળી ખાંડીને આ મિશ્રણને ઢાંકી  છાયડામાં રાખી સવાર સાંજ  મિક્સ કરવું અને  ૪૮ કલાક બાદ કપડાથી ગાળીને ઉપયોગમાં લેવો જોઈએ.

- એક એકરે ૨૦૦ લીટર નિમાસ્ત્રનો છંટકાવ કરવો પાણી ભેળવવુ નહી. 

- ૬ મહિના સુધી વાપરી શકાય છે.

બ્રહ્માસ્ત્ર : (લીમડો-સીતાફળ-ધતુરો-એરંડા-કંરજ: મોટી જીવાતો અને ઇયળો માટે)

- ૨૦ લીટર ગૌમુત્ર + ૧૦ કિલો પાનની ચટણીનું મિશ્રણ

 (૨ કિલો કડવા લીમડા + ૨ કિલો સીતાફળના પાન +  ૨ કિલો ધતુરાના પાન + ૨ કિલો એરંડા કે આંબાના પાન + ૨ કિલો કરંજ કે બીલીના પાન) ને  ઢાંકી ધીમા તાપે ઉભરો આવ્યા બાદ ઠંડુ થવા દેવું જોઈએ. 

- સવાર સાંજ મિશ્રણ હલાવવું અને  ૪૮ કલાક બાદ કપડાથી ગાળીને ઉપયોગમાં લેવો જોઈએ.

- એક એકરે ૨૦૦ લીટર પાણી સાથે ૬-૮ લીટર બ્રહ્માસ્ત્રનો છંટકાવ કરવો.

- ૬ મહિના સુધી વાપરી શકાય છે.

અગ્નિઅસ્ત્ર:  (લીમડો, મરચાં,તમાકુ, લસણ, આદું,  :  બધા પ્રકારની છુપાઈને રહેતી ઈયળો, જીવાતો અને થળ અને ડાળીના  કીટકો માટે)

- ૨૦ ગૌમૂત્ર + ૨ કિલો લીમડાના પાનની ચટણી + ૧ કિલો તીખા મરચાંની ચટણી + ૫૦૦ ગ્રામ તમાકુનો પાવડર + ૫૦૦ ગામ આદુની ચટણી + ૨૫૦ ગ્રામ લસણની ચટણીને ઢાંકી ધીમા તાપે ઉભરો આવ્યા બાદ ઠંડુ થવા દેવું જોઈએ. 

- સવાર સાંજ મિશ્રણ હલાવવું અને  ૪૮ કલાક બાદ કપડાથી ગાળીને ઉપયોગમાં લેવો જોઈએ.

- એક એકરે ૨૦૦ લીટર પાણી સાથે ૬-૮ લીટર અગ્નિઅસ્ત્રનો છંટકાવ કરવો.

- ૩ મહિના સુધી વાપરી શકાય છે.

દશપર્ણી અર્ક : ૩ દિવસ તૈયાર

૧ દિવસ : ૨૦ લીટર ગૌમુત્ર + ૨ કિગ્રા તાજુ છાણ ૫૦૦ગ્રામ હળદર + ૫૦૦ ગ્રામ આદુની ચટણી + ૧૦ ગ્રામ હિંગ મિશ્રણ તૈયાર કરવું.

૨ દિવસ : મિશ્રણમાં + ૧ કિલો તીખા મરચાં + ૧ કિલો તમાકુનો પાવડર + ૫૦૦ ગ્રામ લસણની ચટણી નાખી હલાવો અને મિશ્રણને ઢાંકી દો

૩ દિવસ: કોઈ પણ ૧૦ પાનની* ૨૦ કિલોગ્રામ ચટણી બનાવી બીજા દિવસના દ્રાવણમાં ડુબાડો અને 

રોજ સવાર કે સાંજે મિશ્રણ હલાવવું અને ૩૦-૪૦ દિવસ બાદ કપડાથી ગાળીને ઉપયોગમાં લેવો જોઈએ. 

( * લીમડો, ધતુરો,એરંડા,બીલીપત્ર, સીતાફળ,કરંજ, નગોડ, ગલગોટા, બાવળ, આંકડો, તુલસી માંજર,  આંબા,જાસૂદ,જામફળ,પપૈયા, આદુ, કરેણ,બોરડી, કુવાડીયો,સરગવો, ઘા બાજરિયું, ગળોની વેલ વગેરે)

ઉપયોગ: એક એકરે ૨૦૦ લીટર પાણી સાથે ૬-૮ લીટર  દશપર્ણી અર્કનો છંટકાવ કરવો.

- ૬ મહિના સુધી વાપરી શકાય છે.

ફૂગનાશક: ખાટી છાશ : ફૂગનાશક, એન્ટિવાયરસ, સંજીવક અને પ્રતિકાર શક્તિમાં વધારો કરે છે.

૧૦ દિવસની ૩- ૫ લીટર ખાટી છાશને  ૧૦૦ લીટર પાણીમાં ઓગાળી છંટકાવ કરવો જોઈએ.

ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાના મુદ્દાઓ:

- મિશ્રણ હંમેશા ઘડિયાળની દિશામાં હલાવવું.

- મિશ્રણને હંમેશા છાયડા વાળી જગ્યાએ રાખવું.

- મિશ્રણનો ઉપયોગ સમયસર કરી લેવો.

🌱 પ્રાકૃતિક રહો... પ્રાકૃતિક જીવો...🌱

🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳

Natural farming is indigenous(Desi) cow-based farming.  In which cow urine and cow dung are used.

There are five main pillars of Desi Cow based Natural Farming 

 1.  Bijamrut : [Seed Treatment/Bij Sanskar/Bij Amrit] : Acts as a fungicide. Provides nutrients and hormones to plants. Germination is best.

Method of making Bijamrut (for 100 kg seed):

 5 kg - fresh cow dung + 5 liters - cow urine + 250 grams - lime + 1 handful - organic soil (banayan, pipal, bund) + 20 liters water

 It can be mixed together and used after 24 hours.

 2.  Jivamrut, Ghanjivamrut [Jiva Amrut- for soil conditioning- for nutrients]:

 Jivamrut increases the number of microbes in the soil.  Builds humus.  Increases carbon content in the soil.  Activates dormant earthworms.  Makes unavailable nutrients available.  Fast delivery of nutrients

 How to make Jivamrut:

10 kg - fresh dung of native cow + 10 liters - cow urine of native cow + 500 grams (1 handful) micro-organic soil (Vad, Peepal, band) + 1-2 kg.  Pulses flour + 1-2 kg.  Desi jaggery + 200 liters of water

Mix in a drum and cover with shade.  Stirring the wood clockwise for two minutes in the morning and evening makes it ready in 2-3 days in summer and 6-7 days in winter.  Can be used up to 7 days in summer and up to 15 days in winter.

Method of use:

For one acre, 200 liters of liquid manure should be filtered and given with irrigation water.  Sour buttermilk mixed with Jivamrut can also be sprinkled on plants.

 - No other bacteria or solution should be mixed.

 - Can be given specially on the day of Punam.

 Ghan Jivamrut: 100 kg fresh cow dung or 200 kg dry cow dung + {5 liters cow urine + Mix 1 kg of pulses flour + 1 kg of jaggery or 20 liters of Jivamrit and give it in the field furrow.

 3.  Vapsa (for moisture/precipitation- water management)

 A mixture of 50% moisture and 50% air inside the soil is called vapsa.  Crop growth requires moisture, not water.(Drip method)

 - Root girth increases and production is higher if water is given a little away from the trunk.

 - Heavy soils should be irrigated through interlayer irrigation.

 - With the balanced combination of water and oxygen, the soluble elements are easily taken up by the plant and the growth of the plant is improved.  Humus formation is accelerated.

 4.  Mulching (Mulching – Microenvironment)

 Cover the ground.

 (Soil cover - Mulch | Residue cover - Mulching | Intercropping - Mixed crops - Organic mulching)

 - Moisture is retained in the soil, weeds grow less, humus is formed by decomposition of mulch, soil structure is maintained, the performance of earthworms is increased.

 5.  Mixed Cropping System (Symbiotic Cropping):

 Intercropping – Dicot crops (legumes) should be planted along with monocots (wheat, millet, sorghum).

 - Planting crops like Merigold around the field can protect the crops from worms, suckers and caterpillars.

 

 🌱🌱🌱🌱🐞🌱🌱🌱🌱🐝🌱🌱🌱🌱

Crop protection measures in Natural Farming:

 Pest Control : Nimastra, Brahmastra, Agniastra

Pest and Fungal Control : Das parni Ark (10 leaf extract)

 Fungicide: Bijamrut, sour buttermilk

Nimastra: (Neem: For sucking mites and small caterpillars)

 - 200 liters of water + 2 kg of native cow dung + 10 liters of native cow urine + 10 kg of bitter neem leaves or 20 kg of lemon juice, cover this mixture in a jar and mix it in the morning and evening and after 48 hours filter it with a cloth and use it.

 - Sprinkle 200 liters of Nimastra per acre without mixing with water.

 - Can be used up to 6 months. 

 Brahmastra: (Neem-Sitaphal-Dhaturo-Castor-Kanraj: for big insects and caterpillars)

 - Mixture of 20 liters cow urine + 10 kg pan chutney

 (2 kg of bitter neem + 2 kg of sitafal leaves + 2 kg of dhatura leaves + 2 kg of castor or mango leaves + 2 kg of karanj or beeli leaves) should be covered and allowed to cool on low heat.

 - The mixture should be stirred in the morning and evening and after 48 hours it should be filtered through a cloth and used.

 - Sprinkle 6-8 liters of Brahmastra with 200 liters of water per acre.

 - Can be used up to 6 months.

 Agni Astra: (Neem, Chili, Tobacco, Garlic, Ginger, : for all kinds of lurking caterpillars, insects and root and branch insects)

 - 20 cow urine + 2 kg neem leaves chutney + 1 kg hot chili chutney + 500 gms tobacco powder + 500 gms ginger chutney + 250 gms garlic chutney should be covered and allowed to cool on low heat.

 - The mixture should be stirred in the morning and evening and after 48 hours it should be filtered through a cloth and used.

 - Spray 6-8 liters of Agni Astra with 200 liters of water per acre.

 - Can be used up to 3 months.

Dasparni extract: Prepared in 3 days

Day 1: Prepare 20 liters of cow urine + 2 kg of fresh dung, 500 grams of turmeric + 500 grams of ginger chutney + 10 grams of asafoetida mixture.

 Day 2: Mix + 1 kg hot chillies + 1 kg tobacco powder + 500 g garlic sauce and stir and cover the mixture.

 Day 3: Make 20 kg of chutney of any 10 leaves* and dip in the second day's solution and

 The mixture should be stirred every morning or evening and after 30-40 days it should be filtered through a cloth and used.

 ( * Neem, Dhaturo, Castor, Betel leaf, Sitafal, Karanj, Nagod, Galgota, Acacia, Acacia, Tulsi Manjar, Mango, Jasood, Guava, Papaya, Ginger, Karen, Bordi, Kuvadio, Sargavo, Gha Bajrina, Galloni vine etc.)

 Application: Spray 6-8 liters of Dasparni extract with 200 liters of water per acre.

 - Can be used up to 6 months.

 Fungicide: Sour Buttermilk : Fungicide, antiviral, antiseptic and immunity booster.

 10 days of 3-5 liters of sour buttermilk should be dissolved in 100 liters of water and sprinkled.

 Points to keep in mind:

 - Always stir the mixture clockwise.

 - Always keep the mixture in a shaded place.

 - Use the mixture on time.

- Go to Basic 

🌱Stay Natural... Live Natural...🌱